Διατροφή & Ακμή: Ποιες Τροφές Επιδεινώνουν το Δέρμα σου;

Η ακμή (acne vulgaris) είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του δέρματος που επηρεάζει κυρίως τα θυλάκια των τριχών και τους συνδεδεμένους σμηγματογόνους αδένες. Εμφανίζεται συνήθως με μαύρο και λευκό σμήγμα, φλεγμονώδη σπυράκια, πυώδη σπυράκια και, σε σοβαρές περιπτώσεις, κύστες και οζίδια. Η ακμή επηρεάζει κυρίως τους εφήβους, αλλά μπορεί να συνεχιστεί και στην ενηλικίωση.

Παθοφυσιολογία της Ακμής

Η παθογένεια της ακμής είναι πολυπαραγοντική και περιλαμβάνει:

• Υπερδραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων (αυξημένη παραγωγή σμήγματος)

• Υπερκερατινοποίηση των τριχοσμηγματογόνων θυλάκων

• Υπερπληθυσμός βακτηρίων όπως το Cutibacterium/Propionibacterium acnes (C. acnes), που συμβάλλουν στη φλεγμονή

• Φλεγμονώδεις αντιδράσεις

Ορμονικοί παράγοντες, ιδίως η ινσουλίνη και ο ινσουλινοεξαρτώμενος αυξητικός παράγοντας 1 (IGF-1) παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της ακμής. Τα αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης και IGF-1, ενεργοποιούν έναν μεταβολικό καταρράκτη που οδηγεί σε υπερπαραγωγή των κερατινοκυττάρων (ο κύριος τύπος κυττάρων της επιδερμίδας) και των ελαίων των σμηγματογόνων αδένων. Οι διατροφικοί παράγοντες ενδέχεται να τροποποιήσουν αυτές τις μεταβολικές πορείες και να επηρεάσουν την εμφάνιση και τη σοβαρότητα της ακμής.

Διατροφή και ο ρόλος της στην Ακμή

1. Γλυκαιμικός Δείκτης (GI) και Γλυκαιμικό Φορτίο (GL)

   
   

Τα τρόφιμα με υψηλό GI και GL (π.χ., επεξεργασμένα σάκχαρα, ζαχαρούχες τροφές, αναψυκτικά) προκαλούν αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και της ινσουλίνης, οδηγώντας σε αύξηση του IGF-1. Το IGF-1 ενισχύει την παραγωγή σμήγματος και ενεργοποιεί φλεγμονώδη μονοπάτια που εμπλέκονται στην ακμή.

Μελέτες έχουν δείξει ότι δίαιτες χαμηλού GI/GL οδηγούν σε μείωση του IGF-1, μειωμένα επίπεδα ανδρογόνων, μικρότερη δραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων και μείωση των βλαβών της ακμής. Αυτές οι δίαιτες περιλαμβάνουν περιορισμένη κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων, ζάχαρης και επεξεργασμένων τροφίμων, ενώ προάγουν την κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης, λαχανικών και άπαχων πρωτεϊνών.

2. Γαλακτοκομικά Προϊόντα

   
   

Τα δεδομένα όσον αφορά στο γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι μέχρι στιγμής αμφιλεγόμενα. Οι πρωτεΐνες που περιέχει το αγελαδινό γάλα είναι η καζείνη (80%) και οι πρωτεΐνες ορού γάλακτος (20%). Οι πρωτεΐνες ορού γάλακτος έχουν συσχετιστεί με υπερινσουλιναιμία και αύξηση του IGF-1. Αυτή η συσχέτιση μπορεί να εξηγεί την εμφάνιση ή επιδείνωση της ακμής σε άτομα τα οποία χρησιμοποιούν συμπληρώματα πρωτεΐνης ορού γάλακτος. 

Ακόμα, το γάλα κυρίως από έγκυες αγελάδες, περιέχει προγεστερόνη και άλλες ουσίες οι οποίες με τη βοήθεια ενζύμων μετατρέπονται σε διυδροτεστοστερόνη, κύριο αίτιο της ακμής και στα δύο φύλα.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν αντικρουόμενα δεδομένα σχετικά με το αν τα γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά ή πλήρη, εμπλέκονται στην παθογένεια της ακμής. Τα αντίθετα αποτελέσματα μελετών όσον αφορά το θέμα αυτό, πιθανότατα οφείλεται στο γεγονός ότι οι επιδράσεις των γαλακτοκομικών προϊόντων στην ακμή είναι απίθανο να σχετίζονται με την περιεκτικότητα σε λίπος, αλλά μάλλον στις ορμόνες και άλλα βιοδραστικά μόρια που περιέχονται στο γάλα. 

Σε γενικές γραμμές, η μέχρι στιγμής βιβλιογραφία σε ένα μεγάλο ποσοστό υποστηρίζει ότι η αυξημένη πρόσληψη γαλακτοκομικών μπορεί να επιδεινώσει την ακμή (κυρίως σε νέα άτομα που ακολουθούν διατροφή Δυτικού τύπου)

3. Λίπη και Λιπαρά Οξέα

Οι δυτικές δίαιτες συχνά είναι υψηλές σε ω-6 λιπαρά οξέα και τρανς λιπαρά, και χαμηλές σε ω-3 λιπαρά οξέα. Αυτή η ανισορροπία μπορεί να συμβάλει στη φλεγμονή και τη σοβαρότητα της ακμής.

Έχει αποδειχθεί ότι τα ω-3 λιπαρά οξέα (λιπαρά ψάρια, λιναρόσπορος, καρύδια κ.α.), μειώνουν τα επίπεδα IGF-1, ο οποίος όπως προαναφέρθηκε εμπλέκεται στην παραγωγή σμήγματος και στην απόφραξη των θυλακίων. Ακόμα, τα ω-3 λιπαρά οξέα, περιορίζουν την σύνθεση φλεγμονωδών μορίων όπως το λευκοτριένιο Β4, μειώνοντας έτσι τη φλεγμονή.

Η κατανάλωση λιπαρών ψαριών και τροφίμων πλούσιων σε ω-3 λιπαρά, αλλά και ο περιορισμός των κορεσμένων και τρανς λιπαρών, μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση της ακμής. 

4. Σοκολάτα

Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η υψηλή ή συχνή κατανάλωση σοκολάτας σχετίζεται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης ακμής. Παρόλα αυτά οι μελέτες αυτές είναι συχνά ανακριβείς, λόγω της παρουσίας πρόσθετων συστατικών όπως ζάχαρη ή γάλα στα προϊόντα της. Μια πιθανή εξήγηση της συσχέτισης της σοκολάτας με την ακμή είναι ότι τα σάκχαρα που περιέχει τόσο αυτή αλλά και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, πυροδοτούν την έκκριση ινσουλίνης, ενεργοποιώντας μονοπάτια που οδηγούν σε αυξημένο πολλαπλασιασμό κερατινοκυττάρων και εμφάνιση σημαδιών ακμής. Απο την άλλη, σε μια μικρή μελέτη που συμμετείχαν 25 άνδρες με τάση για ακμή, παρατηρήθηκε επιδείνωση της ακμής τους ακόμα και με κατανάλωση 25 γραμμαρίων την ημέρα σοκολάτας με περιεκτικότητα σε κακάο 99%. 

Φαίνεται λοιπόν ότι η αυξημένη κατανάλωση σοκολάτας μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση ή επιδείνωση της ακμής, χωρίς να γνωρίζουμε με βεβαιότητα ποιά συστατικά της είναι αυτά που ευθύνονται. 

5. Προβιοτικά 

Η αναδυόμενη έρευνα υποστηρίζει τον ρόλο του εντερικού μικροβιώματος στην ακμή. Η ανισορροπία της εντερικής χλωρίδας (δυσβίωση) μπορεί να αυξήσει τη συστηματική φλεγμονή και να επηρεάσει τη δραστηριότητα του IGF-1. 

Η συμπλήρωση με προβιοτικά (Lactobacillus rhamnosus) έδειξε κλινική βελτίωση στην ακμή και μείωση του IGF-1 σε μια μικρή μελέτη, σε 20 ενήλικες με ακμή. Το εντερικό μικροβίωμα παράλληλα, επηρεάζει νευροπεπτίδια όπως η ουσία P, που συνδέονται με τη φλεγμονή στην ακμή.

Τα προβιοτικά μπορεί να βοηθούν στη μείωση της ακμής βελτιώνοντας την ισορροπία στο έντερο, μειώνοντας τη φλεγμονή και ρυθμίζοντας ορμόνες. Ωστόσο, επειδή οι μελέτες είναι ακόμα λίγες και μικρές, χρειάζεται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθούν αυτά τα ευρήματα.

Συμπέρασμα

Η ακμή είναι μια δερματική πάθηση που απασχολεί μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού και κυρίως νεαρά άτομα στην εφηβεία. Σε συνδυασμό με την κατάλληλη αγωγή και παρακολούθηση από δερματολόγο, η διατροφή μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ακμής. 

Είναι σημαντική η υιοθέτηση μιας ισορροπημένης- μεσογειακής διατροφής, πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα, δημητριακά ολικής άλεσης, λαχανικά, άπαχες πρωτεΐνες, τρόφιμα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, ενώ θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση απλών σακχάρων, επεξεργασμένων τροφίμων και η χρήση συμπληρωμάτων πρωτεΐνης ορού γάλακτος. 

Με βάση τα τελευταία δεδομένα, άτομα με προδιάθεση ή ήδη εγκατεστημένη ακμή, καλό είναι να περιορίζουν την κατανάλωση γάλακτος και σοκολάτας ενώ ίσως να υπάρχει κάποια θετική επίδραση στην ακμή από την συμπληρωματική χορήγηση με προβιοτικά. 

Βιβλιογραφία:

• Meixiong, James et al. “Diet and acne: A systematic review.” JAAD international vol. 7 95-112. 29 Mar. 2022

• Juhl, Christian R et al. “Dairy Intake and Acne Vulgaris: A Systematic Review and Meta-Analysis of 78,529 Children, Adolescents, and Young Adults.” Nutrients vol. 10,8 1049. 9 Aug. 2018

• Heng, A.H.S., Chew, F.T. Systematic review of the epidemiology of acne vulgaris. Sci Rep 10, 5754 (2020)

• Ryguła, Izabella et al. “Impact of Diet and Nutrition in Patients with Acne Vulgaris.” Nutrients vol. 16,10 1476. 14 May. 2024

• Baldwin, Hilary, and Jerry Tan. “Effects of Diet on Acne and Its Response to Treatment.” American journal of clinical dermatology vol. 22,1 (2021)

• Podgórska, Aleksandra et al. “Acne Vulgaris and Intake of Selected Dietary Nutrients-A Summary of Information.” Healthcare (Basel, Switzerland) vol. 9,6 668. 3 Jun. 2021